در گفت‌وگوی وحید شقاقی‌شهری با «صبح‌نو» ابعاد تاثیر درآمدهای نفتی بر اقتصاد کشور بررسی شد
پول نفت باید وارد خزانه شود
اخبار امیدوارکننده‌ای که از رقم و درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی منتشر می‌شود این سوال را به ذهن می‌آورد که تاثیر آن بر معیشت مردم و سرانجام این درآمدها چه خواهد شد؛ موضوعی که علاوه‌بر سوال‌انگیز بودن ،مقامات کشور را نیز به واکنش واداشته است.
دکتر وحید شقاقی‌شهری در گفت‌وگو با «صبح‌نو» اظهار داشت: عملا تا سال۱۳۵۰ قیمت نفت زیر دو دلار در هر بشکه بود و اسدالله علم در یادداشت‌هایش نوشته است که محمدرضا پهلوی، شاه ایران دربه‌در به‌دنبال خریدار نفت بود اما خریداری وجود نداشت. وی افزود: از دهه۵۰ هجری‌شمسی به بعد به‌دلیل توسعه اقتصاد صنعتی در کشورهای توسعه‌یافته با رشد اقتصادی و همچنین جنگ اعراب و اسراییل کاهش عرضه نفت به‌وقوع پیوست و هم خریداران نفت افزایش پیدا کردند و هم قیمت جهانی نفت چهار برابر شد.شقاقی‌شهری گفت: در این دوران حتی نفت با ۱۷دلار هم فروخته شد و درآمدهای سرشار نفتی وارد کشور شد. محمدرضاشاه در مصاحبه‌های دهه50 می‌گوید به اندازه‌ای پول وارد کشور شده است که نمی‌دانیم با آن چه کنیم و همین موضوع باعث رشد نقدینگی و شرایط خاص شد، ماحصل آن تورم ۱۵درصد و سپس ۲۵درصد سال۱۳۵۶ شد.رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: در دهه50 عملا دولت رانتی وابسته‌به نفت شکل گرفت و پس از انقلاب نیز این روند ادامه پیدا کرد. علی‌رغم سیاست‌های کلی نظام و تاکیدات رهبر انقلاب وابستگی اقتصاد و ساختارهای اقتصادی به نفت تشدید شد.
تنفس صادرات نفت ایران
وی خاطرنشان کرد: در دهه۹۰ اقتصاد ایران دوبار تحریم شد و بیشترین فشار هم از تحریم‌های نفتی بر کشور وارد شد. فشار سنگینی از کانال عدم امکان صادرات نفت به اقتصاد کشور وارد شد و هرچه به سال‌های پایانی دهه نزدیک می‌شویم شرایط کشور سخت‌تر می‌شود.
شقاقی‌شهری ادامه داد: با آمدن کرونا مسائل اقتصادی تشدید شد و در دولت گذشته شرایط به شکلی بود که قیمت نفت به‌شدت کاهش یافت؛ یعنی شروع و گسترش کرونا اثرات خود را در اقتصاد جهانی گذاشت و قیمت نفت به ۳۵دلار میانگین کاهش پیدا کرد و حتی در یک روز شاهد بودیم که قیمت آتی نفت منفی شد.رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه بعد از مهار کرونا و واکسیناسیون گسترده دوران پساکرونا را مشاهده کردیم، گفت: این دوران یک حیات مجدد به اقتصاد جهانی داد و یک رشد اقتصادی را آغاز کرد و همین عامل باعث شد تحرکی به قیمت نفت و فلزات داده شود. در کنار آن، بحث جنگ اوکراین و روسیه نیز نگرانی‌های کمبود عرضه نفت را تشدید کرد و قیمت نفت به بالای ۱۴۰دلار هم در برخی از روزها رسید. ما در طول یک‌ونیم‌سال از ۳۵دلار به بالای ۱۴۰دلار هم رسیدیم.وی با تاکید بر اینکه همزمان با افزایش قیمت نفت، افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی و فلزات را هم شاهد هستیم، افزود: تمرکز آمریکا و کشورهای غربی بر تحریم روسیه نیز موجب شد تنفسی به صادرات نفت ایران و ونزوئلا داده شود. صادرات و فروش نفت ایران در شرایط کنونی خوب شده است.
افزایش صادرات نفت عوامل بیرونی دارد
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: ما شاهد این هستیم که هم قیمت‌های جهانی سه تا چهار برابر شده و هم فشار بر فروش نفت ایران در شرایط کنونی کاهش پیدا کرده است. طبیعتا با افزایش قیمت جهانی نفت، قیمت فرآورده‌های نفتی هم افزایش پیدا کرده و بیش از ۹۰درصد صادرات ایران صادرات مشتقات نفتی و فرآورده‌های نفتی است.
شقاقی‌شهری ادامه داد: آن چیزی که دولت سیزدهم مطرح می‌کند یعنی افزایش صادرات، ماحصل عوامل بیرونی است؛ یعنی در درون اقتصاد ایران اتفاقی رخ نداده است.
وی خاطرنشان کرد: همیشه باید آگاهانه و هوشمندانه داده‌ها را تحلیل کنیم و سعی نکنیم داده‌ها را گمراه‌کننده تحلیل کنیم. آن چیزی که اتفاق افتاده است این است که قیمت نفت ۳۵دلاری به بالای ۱۰۰دلار رسیده و فروش نفت ایران هم به‌خاطر جنگ اوکراین و روسیه و چشم‌پوشی آمریکایی‌ها بیشتر شده است.
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تصریح کرد: وضعیت صادرات نفتی بهبود پیدا کرده و صادرات فرآورده‌های نفتی هم بهتر شده است. قیمت فلزات هم افزایش جهانی داشته است و صادرات فلزات ما هم درحال‌حاضر وضعیت خوبی دارد. شقاقی‌شهری ادامه داد: این‌ها همه عوامل بیرونی هستند و به عوامل درونی اقتصاد ربطی ندارند. این موضوع به فعالیت‌های مدیریت اقتصادی کشور ربطی ندارد و یک تکانه مثبت از خارج از کشور وارد شده و این تکانه مثبت وضعیت صادرات نفتی و غیرنفتی را بهبود بخشیده و منابع ارزی کشور بهتر شده است.
۱۲۰میلیون بشکه نفت روی آب کذب است
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه تاثیرات این مولفه‌ها آثار عمیقی در اقتصاد نخواهد بود، گفت: زمانی ما می‌توانیم بگوییم که اقتصاد وارد یک دوران رونق و رشد اقتصادی شده است که حاصل تحولات درونی اقتصاد و حاصل توسعه بنگاه‌های تولیدی و افزایش تولید شرکت‌های داخلی یا افزایش فروش باشد اما در حوزه میزان تولید هم شاهد بهبود وضعیت نیستیم ولی وضعیت فروش بهتر شده و دلیل آن‌ها افزایش قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی و فلزات بوده است. شقاقی‌شهری ادامه داد: بنده عدد ۱۲۰میلیون بشکه نفت روی آب را هم شنیدم اما درنهایت می‌توانستیم دوونیم میلیون بشکه در روز صادرات در حالت قبل از تحریم‌ها داشته باشیم. این عدد با آن عدد همخوانی ندارد. بعد از تحریم‌ها به دلیل کاهش سرمایه‌گذاری حتی میزان تولید ما هم کاهش پیدا کرد.وی ادامه داد: آخرین عددی که من از تولید نفت ایران در دوران تحریم دارم سه‌ونیم میلیون بشکه بوده است که از این میزان در حالت بهینه حدود دو میلیون بشکه مربوط به مصرف داخلی بوده است. در حالت
خوش بینانه ما در حالت تحریم شاید یک تا یک‌ونیم میلیون بشکه نفت می‌توانستیم مازاد مصرف داخلی تولید کنیم؛ لذا آن عدد ۱۲۰میلیون بشکه با این شواهد آماری همخوانی ندارد و کذب است.رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه آمریکا هم ذخایر نفت خود را آزاد کرده است، ادامه داد: می‌خواهند تا حدودی عرضه و تقاضای جهانی را کنترل کنند و این هشدار را من حتما باید بدهم که در پایان دهه یعنی ۲۰۳۰میلادی دنیا از نفت عبور خواهد کرد. یعنی ما درنهایت هشت سال فرصت داریم که بتوانیم نفت بفروشیم.
با درآمدهای نفتی فعلی هم کسری بودجه
خواهیم داشت
شقاقی‌شهری تاکید کرد: جنگ اوکراین و روسیه نیز تلنگری به اروپایی‌ها زد که بر پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر خود بیفزایند. خودروسازی‌ها احتمالا تا ۲۰۳۰میلادی همه خودروسازهای پیشرفته دنیا تولید خودروهای برقی را نهایی خواهند کرد.
وی با اشاره به اینکه با تلنگر روس‌ها به اروپا، اروپایی‌ها قطعا تا پایان دهه وابستگی خود را به انرژی‌های فسیلی تمام خواهند کرد، تصریح کرد: هم به‌خاطر بحث محیط‌زیستی و هم به‌دلیل آسیب‌‌پذیری ای که از وابستگی دارند.
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: باید تلاش کنیم دگرگونی‌های اساسی در اقتصاد خود ایجاد کنیم؛ زیرا وابستگی بیش‌ازحد به نفت در سال‌های آینده گرفتاری‌ها را برای ما بیشتر خواهد کرد و هرچه ما پیش برویم به‌تدریج از تقاضای انرژی‌های فسیلی کاسته خواهد شد.
شقاقی‌شهری تصریح کرد: به‌تدریج قیمت نفت در آینده کمتر خواهد شد و این هشداری است که ما باید به مدیران اقتصادی دولت سیزدهم اعلام کنیم تا آگاهانه و هوشیارانه در این مسیر گام بردارند. در سال جاری هرچه فروش نفت داشته باشیم، صرف هزینه‌های جاری خواهد شد. با همین درآمدهای نفتی فعلی هم همچنان کسری بودجه را خواهیم داشت و به این راحتی کسری بودجه با درآمدهای نفتی پوشش داده نخواهد شد.
وی ادامه داد: در آبان سال۱۴۰۱ انتخابات کنگره و سنای آمریکا را داریم و احتمال پیروزی جمهوریخواهان زیاد است. اگر جمهوریخواهان برنده انتخابات بشوند برجام هم با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد شد و برای نیمه دوم سال احتمال فروش نفت با مشکل مواجه خواهد شد و حتی اگر توافق بشود نیمه دوم سال وضعیت شکننده خواهد شد.
رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تصریح کرد: نفت ثروت ملی است و این ثروت نیازمند شفافیت و پاسخگویی است و هزینه‌کرد آن باید شفاف باشد. هرچه نفت فروخته می‌شود قطعا باید وارد خزانه شود و حساب و کتاب داشته باشد. نفت نباید غیرشفاف فروخته شود یا به افراد خاصی برای فروش داده شود. باید به‌صورت شفاف تولید و به فروش رسانده شود و هر آنچه حاصل می‌شود به خزانه وارد شود.
ارسال نظر