راه های چابک سازی دولت

در شرایطی که تلاش برای بازتنظیم نظام یارانه‌ای کشور مدتی است اقلام اساسی را برای مردم با افزایش مواجه ساخته، سخن‌گفتن از تصمیمات سخت آن هم از زبان رییس کابینه بار معنایی خاص خود را دارد. برخی، تصمیمات سخت را به افزایش احتمالی نرخ حامل‌های انرژی دلالت داده‌اند اما سخنگوی دولت روز گذشته رسما اعلام کرد که «دولت هیچ‌گونه تصمیم یا حتی برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین یا سایر فراورده‌های نفتی ندارد». در همین‌باره، بهادری‌جهرمی تصریح کرد: «رییس محترم جمهور به شکل شفاف نسبت‌به لزوم گرفتن تصمیمات سخت و جدی در مقابله با رانت‌خوارانی که سال‌ها حقوق مردم را پایمال کرده‌اند، سخن گفت». بااین‌حال، عده‌ای دیگر با توجه به اخبار ضد و نقیض اخیر حول مذاکرات هسته‌ای، تصمیم سخت مدنظر رئیسی را معطوف به سیاست خارجی و تدابیر لازم برای خروج برجام از بن‌بست ارزیابی کرده‌اند. تصمیم سخت موردنظر رییس‌جمهوری، با هر کیفیت تاثیر مستقیمی روی زندگی مردم خواهد گذاشت. در ادامه و در گفت‌وگو با دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به چند سوال پرداختیم. اول اینکه آیا مجلس از برنامه‌های آتی دولت در حوزه اصلاحات اقتصادی باخبر است؟ دوم اینکه نسبت تصمیم سخت با این اصلاحات چیست و چه تاثیری روی معیشت مردم خواهد داشت؟ در نهایت اینکه آیا مردم توان تحمل برنامه‌های اقتصادی و سیاسی دولت را خواهند داشت یا خیر.

قادری: برای کسب جایگاه مناسب در رقابت بین‌المللی، باید تصمیم‌های سخت بگیریم
 جعفر قادری، نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو»، با بیان اینکه اگر می‌خواهیم مسائل و مشکلات کشور حل شود باید در مسیرهای خود بازبینی انجام دهیم، اظهار کرد: با مسیر فعلی، به‌طور سالانه 3درصد درآمدهای حاصل از صادرات نفت به صندوق ذخیره ارزی دارد اضافه می‌شود و طبعا هر چه جلوتر می‌رویم، سهم دولت از درآمدهای نفتی کاهش پیدا می‌کند. در وضعیت فعلی، روزبه‌روز به تشکیلات دولتی اضافه می‌کنیم و به جای اینکه تمرکززدایی کنیم به سمت تمرکزگرایی می‌رویم. وی افزود: به جای اینکه دولت را چابک کنیم، داریم دولت را حجیم‌تر می‌کنیم و تصدی‌گری دولت را افزایش می‌دهیم. به‌جای اینکه بیشتر از ظرفیت آی‌تی و فناوری اطلاعات استفاده کنیم و کارهای‌مان را غیرحضوری‌تر انجام دهیم، داریم پیش می‌رویم. این‌ها مسیرهایی است که ما را به ناکجاآباد می‌برد و مشکلات جدی برای ما ایجاد می‌کند. قادری گفت: اگر می‌خواهیم پنج‌سال دیگر به مسیر اول بازنگردیم و هر روز ارزش پول ملی ما کمتر نشود و بتوانیم در رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جایگاه مناسبی داشته باشیم، قطعا باید تصمیم‌های سخت بگیریم.
 نظام انتخاب مدیران ما غلط است
نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برای اداره کشور به تشکیلات عریض و طویل دولتی نیاز نداریم، تصریح کرد: چابک کردن دولت و واگذاری تصدی‌گری‌ها، قطعا با مخالفت‌هایی همراه خواهد شد و ممکن است این موضوع به مذاق خیلی‌ها خوش نیاید. 
قادری با بیان اینکه خیلی از فرایندها در کشور نیازمند اصلاح است، گفت: شیوه قانونگذاری ما در مجلس به این شکلی که شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام دارند برخورد می‌کنند، غلط است. نظام انتخاباتی و نظام انتخاب مدیران ما غلط است. اینکه با آمدن و رفتن دولت‌ها از بالا تا پایین مدیران تغییر می‌کنند، شیوه‌های منسوخ شده است که دیگر جواب نمی‌دهد. اگر بنابر اصلاح این شیوه‌ها باشد، به مذاق خیلی‌ها خوش نخواهد آمد.
عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به لزوم توجه بیشتر دولت به قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار، گفت: اگر دولت پای این قانون بایستد و بتواند ارتباط میان مردم و دستگاه اداری را قطع کند، ممکن است با مخالفت برخی کارمندان که از روش‌های فسادآلود استفاده می‌کنند، مواجه شود. 
قادری تاکید کرد: استفاده از ظرفیت‌های محلی و منطقه‌ای، استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت‌های دریایی و... نیازمند تغییر روش های ماست.

ادامه از صفحه 4
سیاری از تصمیماتی که مربوط به مسائل اقتصادی است، عمدتا مبنا و منبع سیاسی دارد و اصلاح روش‌های غلط، قطعا با مقاومت‌هایی روبه‌رو خواهد شد و لازم است که دولت برای تصمیم سخت، پیه خیلی چیزها را به تن بمالد.
قادری با انتقاد از دستگاه عریض و طویل آموزشی و دانشگاهی در کشور، گفت: چه کسی گفته که ما به این همه دانشگاه و دستگاه عریض و طویل برای آموزش‌وپرورش و نهادهای حمایتی نیاز داریم؟ الان ما داریم به سمتی می‌رویم که دست‌اندرکاران کمک‌های حمایتی دارند از مددجویان بیشتر می‌شوند. خب! همه این‌ها هزینه دارد و برای کشور مشکل ایجاد می‌کند. ما باید به سمتی حرکت کنیم که به‌راحتی بتوانیم کار را به مردم واگذار کنیم. عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه با اشاره به لزوم اصلاح صندوق‌های بازنشستگی گفت: فسادهایی که الان دارد در صندوق‌های بازنشستگی اتفاق می‌افتد، در‌واقع با هزینه مردم داریم روزنه‌های فساد را باز می‌گذاریم. رفع این‌ها نیازمند تصمیمات و اصلاحات عمقی  و وسیع است.
 
دولت برای پیشبرد سیاست‌های خود، با برنامه پیش برود
نماینده شیراز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به لزوم اصلاح نرخ حامل‌های انرژی، تاکید کرد: مصرف برق و سوخت ما باید اصلاح شود. تا چه زمانی می‌خواهیم به شکل فعلی ادامه بدهیم. ممکن است گفته شود اگر نرخ حامل‌های انرژی واقعی شود، از آن طرف قدرت خرید مردم باید افزایش یابد و بین‌المللی شود. بر‌اساس شاخص‌های موجود، ما داریم به‌ازای یک ریال تولید ناخالص ملی هزینه زیادی را صرف می‌کنیم. برای جلوگیری از این وضعیت، اصلاح قیمت‌ها یکی از روش‌هاست. قادری با بیان اینکه دولت برای پیشبرد سیاست‌های خود باید با برنامه پیش برود، تاکید کرد: کارهای بدون برنامه و مقدمه، ممکن است نه‌تنها دولت را به هدف و مقصد نرساند بلکه از هدف دور هم کند. قادری با اشاره به لزوم حفظ قدرت خرید مردم همزمان با سیاست‌های اقتصادی دولت تاکید کرد: قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌و‌کار و روانسازی سیستم اداری می‌تواند به رفع بسیاری از مشکلات کمک کند. مردم اگر ببینند کارها و پروژه‌ها دارد با سرعت پیش می‌رود و کار فعالان اقتصادی دارد به‌سرعت جلو می‌رود و تولید و اشتغال زیاد می‌شود، مشکلات، سختی‌ها و محدودیت‌ها را تحمل خواهند کرد. ممکن است بعضی از خانواده‌ها امکان اشتغال اضافی نداشته باشند اما بیشتر خانواده‌ها اگر برای اعضای‌شان کار ایجاد شود، افزایش هزینه‌ها برای‌شان قابل‌تحمل خواهد شد.

مبارزه با فساد و رانت، نیازمند تصمیمات سخت است 
موسی غیاثی شهبازی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با «صبح‌نو»، با بیان اینکه در حوزه سیاست‌گذاری به‌ویژه اقتصادی تصمیم‌های سخت لازم است، اظهار کرد: حوزه مبارزه با تعارض منافع به تصمیم‌گیری سخت نیاز دارد. ما در ساختار تصمیم‌گیری کشور در حوزه‌های سیاستگذاری، حاکمیتی و دولتی دچار تعارض منافع هستیم. مثلا در شکل‌گیری فعالیت‌های صنفی، ما دارای تعارض منافع هستیم. یک شخص به‌طور همزمان مسوول کاری است که خودش در آن حوزه ذی‌نفع است؛ بنابراین اینکه بخواهیم چنین ساختاری را اصلاح کنیم، در نوع خودش نیازمند تصمیم سخت است.

به برخی جاها نباید دیگر بودجه داده شود
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به مبارزه با رانت و فساد به‌عنوان وجه دیگری از تصمیمات سخت اضافه کرد: متاسفانه در طول سالیان گذشته عده‌ای به کانون‌های قدرت و ثروت در کشور تبدیل شده‌اند که منفعت دارند و مقررات دولتی و حاکمیتی مثل واردات، دریافت تسهیلات بانکی یا بخشنامه‌ها را به نفع خود، جهت‌دهی می‌کنند. مبارزه با این دسته از فسادها، رانت‌ها و دسترسی به قدرت نیازمند تصمیمات سخت است چون ممکن است یک سری فضاسازی‌ها علیه دولت شکل بگیرد.
غیاثی‌شهبازی با اشاره به اصلاح ساختار دولت و بودجه‌نویسی، به‌عنوان وجه دیگری از تصمیمات سخت تاکید کرد: ما در طول سالیان گذشته درمورد بودجه کشور به‌خاطر وابستگی به نفت، به‌گونه خاصی تصمیم گرفتیم و به بیانی، زیست نفتی داشتیم. زیست نفتی برای خود یک نوع اقتضا دارد اما الان که درآمدهای نفتی به حداقل رسیده، باید تجدید ساختار کنیم. در وضعیت فعلی، به جاهایی دیگر نباید بودجه داده شود. نمی‌شود کشور به لحاظ منابع کاملا تغییر کند اما ریل تصمیم‌گیری، همان ریل قبلی باشد.

زمان تصمیماتی که فشار آن‌ها صرفا روی طبقات پایین باشد، شاید الان نباشد  
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به لزوم توجه به توان معیشتی مردم، در تصمیمات سخت دولت اظهار کرد: همه محورهایی که به آن اشاره کردم، باید با توجه به توانمندسازی مردم باشد. شاید الان زمان تصمیماتی که فشار آن‌ها صرفا روی طبقات پایین باشد و سرمایه اجتماعی نیز در پی نداشته باشد، نیست. در مجموع، وضعیت مطالبات مردم و مشکلاتی که مردم با آن‌ها مواجه‌اند باید به‌عنوان محورها، قیود و اولویت‌های تصمیمات دولت مدنظر باشد. کارشناس مسائل اقتصادی درباره میزان انسجام تیم اقتصادی دولت برای اتخاذ تصمیمات سخت تصریح کرد: به نظر می‌رسد در لایه مدیران ارشد مثل رییس‌جمهوری، وزرا و معاونان وزرا مساله‌ای نداشته باشیم. احساس می‌شود که اراده برای تصمیمات سخت وجود دارد و تلاش بر این است که مشکلات برطرف شود. اما ما با مساله‌ای مواجهیم که مقداری کار را برای ما سخت می‌کند و آن، نظام دیوان‌سالاری حاکم بر دولت است. غیاثی‌شهبازی افزود: از دهه‌های گذشته، ساختارهای تصمیم‌گیری در کشور متاسفانه طوری شکل گرفته که موجب می‌شود تصمیم‌گیری صحیح و چابک از دولت بیرون نیاید.