جایگزین اسکناس

ماجرا از این قرار است که در سال‌های اخیر توجه سرمایه‌گذاران و عامه مردم به رمزارزها برای سرمایه‌گذاری در این بازار به‌منظور حفظ ارزش پول و سرمایه جلب شد و افراد زیادی وارد این حوزه شدند که سوءاستفاده‌های زیادی نیز در پی این موضوع از استخراج غیرمجاز تا مالباختگی با مبادله رمزارز غیرقانونی صورت گرفت. حالا براساس اعلام مسوولان بانک مرکزی، با اقدامات صورت‌گرفته از رمزارز ملی که انتشار آن بر پایه ریال است، در سال جاری رونمایی و جایگزین اسکناس خواهد شد.

در این بین، به‌دلیل ناشناخته بودن دنیای رمزارزها، سیاستمداران در کشورهای مختلف آگاهی کافی برای چارچوب‌گذاری و تدوین قانون‌ در این حوزه نداشتند و تاکنون نیز تکلیف مجاز یا ممنوع بودن مبادله رمزارزها به‌خصوص در ایران مشخص نشده است. از سوی دیگر، ازآنجاکه در بسیاری از کشورهای دنیا هنوز رمزارزها را به رسمیت نشناخته‌اند و عمده واکنش نسبت‌به این فناوری مبتنی بر قاعده‌گذاری و کنترل فعالیت کاربران است، ایران نیز تلاش خود را می‌کند تا بتواند به تدوین قوانینی در این حوزه دست پیدا کند اما تاکنون به سرانجام مشخصی در این زمینه نرسیده است.
در کنار تدوین قوانین برای رمزارزها، مسوولان در ایران به فکر راه‌اندازی رمزارز ملی هستند که براساس اعلام رییس کل بانک مرکزی، رمز ریال ملی از اوایل امسال راه‌اندازی و این رمز ریال ازسوی بانک مرکزی منتشر می‌شود.
طبق گفته صالح‌آبادی، با انتشار رمز ریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی می‌دهند و رمز ریال تحویل می‌گیرند که این رمز ریال قابل استفاده برای سرمایه‌گذاری نیست و صرفا جایگزین اسکناس خواهد شد.
بانک مرکزی هدف خود از طراحی رمزریال را تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی اعلام کرده تا با این فرایند پول دارای موجودیت هوشمند شود.
مهران محرمیان، معاون فناوری‌های بانک مرکزی در تشریح ویژگی‌های رمز ریال ملی این‌گونه توضیح می‌دهد که در رمزریالی که در داخل گوشی قرار می‌گیرد، بانک به‌عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.
البته او یکی از ویژگی‌های حائزاهمیت رمز ریال را در مقایسه با اسکناس، سطح امنیت بالای آن می‌دانند و می‌گوید: درواقع طراحی رمز ریال به صورتی است که ردیابی وجوه به‌طور دقیق قابل انجام است و حتی درصورت سرقت اطلاعات رمز ریال و هک گوشی تلفن هوشمند ازسوی سارقان و هکرها امکان ردیابی وجود دارد.
درحالی‌که قرار است تا بانک مرکزی در سال جاری رمز ریال منتشر کند، برخی از کارشناسان فناوری معتقدند که دیجیتالی کردن ریال، با ارزش و پشتوانه فعلی، بی‌معنی است؛ زیرا با گذشت سال‌ها از مطرح شدن موضوع ارزهای دیجیتالی در ایران، این حوزه هنوز مقررات‌گذاری نشده و بلاتکلیف مانده است.
 
رمزریال، گوشی ماست
همچنین نسبت‌به دیجیتالی کردن ریال انتقاد دارند؛ زیرا به اعتقاد کارشناسان، ریال دیجیتالی هم‌اکنون در کیف‌پول‌ها و کارت‌های بانکی افراد وجود دارد و رمز ریال قرار است چه تفاوتی داشته باشد و چه سودی در این امر وجود دارد؟ کارت بانکی که در دسترس ماست خودش به‌مثابه پول نیست و درواقع ابزار دسترسی ما به پول در حساب به‌صورت الکترونیکی است. هر اتفاقی برای بانک رخ دهد، پول فرد به‌صورت سپرده در بانک است. ولی در رمزریالی که در داخل گوشی ماست، بانک به‌عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف می‌شود و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به‌صورت الکترونیک منتقل می‌شود. علیرضا شامخی، یک کارشناس حوزه رمزارزها، ورود بانک مرکزی به انتشار رمزارزها را ضروری نمی‌داند و می‌گوید: این کار مربوط به پروژه‌های تجاری این حوزه‌ است که شرکت‌های دانش‌بنیان متخصص در حوزه بلاکچین می‌توانند به آن وارد شوند و ضروری نیست که یک نهاد حاکمیتی به این حوزه وارد شود.
 
رمزریال قابلیت رهگیری دارد
سهیل نیکزاد، کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال در گفت‌وگو با خبرگزاری آنا با اشاره به ماهیت ارزهای دیجیتال در پلتفرم بلاکچین می‌گوید: «ماهیت و منشأ ارزهای دیجیتال بر شبکه بلاکچین قابل‌شناسایی و ردیابی نیست اما ارزهای دیجیتال بانک مرکزی ازسوی این نهاد حاکمیتی ایجاد می‌شود و در یک شبکه اطلاعاتی کنترل‌شده تحت عنوان شبکه بانکی، تراکنش آن صورت می‌گیرد و هیچ تراکنشی خارج از این چارچوب شناخته نمی‌شود و مورد تایید نخواهد بود. از سال‌های گذشته برنامه اعلام‌‌شده ازسوی بانک مرکزی مبتنی بر انتشار دارایی روی شبکه بلاکچین و ارزش آن معادل یک سکه بانک مرکزی و ریالی است، این طرح در سال‌های گذشته ازسوی آمریکا با انتشار یک تتر که معادل یک دلار بود صورت گرفته است.
نیکزاد ویژگی ارزهای دیجیتال را در جابه‌جایی با سرعت‌ بالای آن و بدون کارمزد بودن آن اعلام کرد که قابلیت رهگیری نسبت‌به شبکه بانکی را ندارد اما ارزهای دیجیتال که ازسوی بانک مرکزی تعریف می‌شود قابلیت رهگیری را دارد و برای توسعه بهتر آن باید امتیازاتی مانند درصدی از اختفا و بدون کارمزد بودن را داشته باشد تا مشتریان برای استفاده از آن ترغیب شوند.
 
تغییر شکل پول از فیزیکی به‌صورت دیجیتالی
نیکزاد با اشاره به تفاوت ارز بانک مرکزی و ارزهای رایج در بازار ادامه می‌دهد «ماهیت ارزهای دیجیتال به این شکل است که در قبال استفاده از سیستم و سخت‌افزار برای حل بلوک‌های محاسباتی، فرد استخراج‌کننده مبلغی تحت عنوان ارز دیجیتال دریافت می‌کند اما منشأ ارزهای بانک مرکزی منابع مالی کشور است و استخراجی صورت نمی‌گیرد و تنها پول از شکل فیزیکی به‌صورت دیجیتالی در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.