فرصت «شام»

به گفته وزیر خارجه کشورمان، سفر اخیر بشار اسد به تهران نقطه عطف جدیدی در روابط دو کشور به شمار می‌رود. در این سفر وارد مرحله جدیدی از همکاری‌های همه‌جانبه دو کشور ازجمله در حوزه‌های متنوع اقتصادی و تجاری شدیم. آنگونه که سیدهادی سیدافقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا به روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: اسناد همکاری‌های طرفین برای توسعه روابط و بازسازی سوریه تدوین و امضا شده است. در بازسازی سوریه، موضوعاتی مطرح می‌شود تا این سند راهبردی که نهایی شده است، عملیاتی شود. سوریه تازه می‌خواهد آغازبه‌کار کند و توافق‌نامه‌های امضاشده بین تهران و دمشق می‌تواند فرصتی برای ایران ایجاد کند تا تهران نیروهای اشتغال به کار و سرمایه‌های تجاری خودش را به سرزمین شام بفرستد.

سفر خیلی مهم
 حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران ظهر دیروز به‌منظور گفت‌وگو و تبادل‌نظر با مقامات عالی سوریه وارد دمشق، پایتخت این کشور شد و در فرودگاه مورد استقبال آقای فیصل المقداد، وزیر امورخارجه این کشور قرار گرفت. فیصل المقداد، وزیر امورخارجه سوریه سفر «حسین امیرعبداللهیان»، همتای ایرانی خود به دمشق را مهم توصیف کرد.
وزیر امورخارجه سوریه در بدو استقبال از همتای ایرانی خود گفت که این سفر «خیلی مهم» است و بعد از تحولات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی زیادی صورت می‌گیرد. او گفت که در کنار تلاش‌های گسترده ایران در زمینه پرونده هسته‌ای ایستاده‌ایم و از موضع آن در این زمینه حمایت می‌کنیم. وزیر امورخارجه کشورمان در بدو ورود به دمشق طی مصاحبه‌ای مطبوعاتی به همراه وزیر امورخارجه سوریه، اهداف سفر جاری خود را برای خبرنگاران تشریح کرد. حسین امیرعبداللهیان به سفر اخیر «بشار اسد»، رییس‌جمهور سوریه به تهران و دیدار با مقامات کشورمان ازجمله مقام‌معظم رهبری اشاره کرد و گفت که این سفر نقطه تحول مهمی در روابط فیمابین دو کشور بود و ما وارد مرحله جدیدی در همه زمینه‌ها شده ایم. امیرعبداللهیان، حمله موشکی دیروز رژیم اسرائیل به سوریه را محکوم کرد و گفت که این رژیم با این حملات می‌خواهد دمشق را به‌عنوان شهر غیرامنی نشان دهد تا در برابر بازگشت شهروندان سوری پناهنده به خانه و کاشانه خود، سنگ‌اندازی کند.
 
تلاش برای حل سوءتفاهم‌ها بین سوریه و ترکیه
یکی از موضوعاتی که وزیر خارجه کشورمان در این سفر به آن توجه کرد، تلاش برای حل سوءتفاهم‌ها بین سوریه و ترکیه بود که امیرعبداللهیان در این خصوص تاکید کرد: مردم و دولت و رهبری سوریه در دفاع از تمامیت ارضی کشورشان با قوت عمل می‌کنند. ما نگرانی‌های کشور همسایه خود ترکیه را درک می‌کنیم و قویا مخالف هرگونه اقدام نظامی با هر توجیهی هستیم. برای حل سوءتفاهمات موجود بین سوریه و ترکیه از مسیر دیپلماسی و گفت‌وگوی سیاسی تلاش می‌کنیم.
همچنانکه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی دوشنبه هفته گذشته به ترکیه سفر کرده بود و در یک نشست خبری مشترک با وزیر امورخارجه ترکیه در آنکارا گفته بود جمهوری اسلامی نیاز به عملیات جدید ترکیه علیه نیروهای کرد شمال سوریه را «درک» کرده و باید نگرانی‌های امنیتی ترکیه در این زمینه رفع شود.
ایران در پایان سال۲۰۱۶ از آنکارا خواست تا در اسرع وقت به حمله‌ای که به در آن زمان در شمال سوریه آغاز کرده بود، پایان دهد. اما رجب‌ طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه اعلام کرده است به محض تکمیل کریدور امنیتی ترکیه در مرز با سوریه، نیروهای ترکیه عملیات جدیدی را در شمال سوریه آغاز خواهند کرد.
باتوجه به اینکه مقامات دمشق گفته‌اند عملیات نظامی ترکیه بازی با آتش است و پاسخ قاطعی به آن خواهند داد، بسیار بعید به نظر می‌رسد که حاکمان دمشق با این درخواست غیرمعقول اردوغان موافقت کنند. اما با این حال، ترکیه به خیال خود خواسته از طریق ایران سطح تنش ها را کاهش داده و به اشغالگری‌های خود در سوریه ادامه دهد. 

از طرفی، این درخواست جنجالی که جزئیات آن منتشر نشده است، درحالی است که روسیه هم به عنوان حامی سوریه از عملیات ترکیه به شدت نگران است و نسبت به جنگ افروزی‌های اردوغان هشدار داده است. بنابراین، دولت سوریه در صورت ورود ارتش ترکیه به خاک این کشور از پشتیبانی روس ها نیز برخوردار است و اخیرا نیز رزمایش مشترکی بین دو کشور با هدف مقابله با عملیات ترکیه انجام دادند. به رغم تلاش های عبری-عربی برای ایجاد شکاف بین ایران و سوریه با هدف تضعیف محور مقاومت، اما این توطئه‌ها کار به جایی نخواهد برد و روابط دو طرف در همه عرصه‌ها به گونه‌ای بهم گره خورده که شکافتن آن ممکن نیست.
 
امیرعبداللهیان: در ارتباط با سوریه وارد مرحله جدیدی شده‌ایم
به گفته وزیر خارجه کشورمان در بدو ورودش به دمشق، سفر اخیر بشار اسد به تهران نقطه عطف جدیدی در روابط دو کشور به شمار می‌رود. در این سفر وارد مرحله جدیدی از همکاری‌های همه‌جانبه دو کشور ازجمله در حوزه‌های متنوع اقتصادی و تجاری شدیم.
وی افزود: اقدام روز جاری رژیم‌صهیونیستی و تجاوز آن به تمامیت ارضی سوریه را قویا محکوم می‌کنیم. در کنار تحریم‌هایی که علیه مردم مقاوم سوریه اعمال می‌شود،ئ صهیونیست‌ها به‌دنبال بی‌ثبات‌سازی و افزایش مشکلات مردم در سوریه هستند. رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان تاکید کرد: اکنون که مردم سوریه درحال بازگشت به شهرها و منازل مسکونی خود هستند می‌خواهند با این اقدامات دمشق را به‌صورت نادرست، ناامن جلوه دهند. وزیر خارجه کشورمان همچنین گفت: ایران تجاوز صبح شنبه رژیم‌صهیونیستی به جنوب طرطوس را محکوم می‌کند. رژیم‌صهیونیستی با تجاوزات خود سعی دارد دمشق را شهری ناامن نشان دهد تا در مسیر بازگشت آوارگان سوری مانع‌تراشی کند.

 دیدار امیرعبداللهیان با بشار اسد
 سپس حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در جریان سفر به دمشق، با «بشار اسد»، رییس‌جمهور سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد.
 در این ملاقات امیر عبداللهیان ضمن ابلاغ سلام‌های مقام معظم رهبری و رئیس جمهور کشورمان، سفر اخیر رئیس جمهور سوریه به تهران را نقطه عطفی در مناسبات جمهوری اسلامی ایران و سوریه خواند و آن را در پیشبرد روابط دو کشور موثر و پر ثمر ارزیابی کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان با تقدیر از تلاش‌های دولت و رئیس جمهور سوریه در تحکیم وحدت ملی، تمامیت ارضی و حاکمیت این کشور اظهار داشت: مخالفان مشخص تمامیت ارضی و حاکمیت سوریه تلاش دارند وضعیت این کشور را به هم بریزند.
امیر عبداللهیان حملات رژیم صهیونیستی به سوریه را محکوم کرد و سکوت محافل غربی و عدم واکنش کشورهای مدعی غرب را نشان دهنده استانداردهای دوگانه این کشورها خواند.
وی افزود: عدم برخورد جدی با اقدامات مخرب تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که ادعای کشورهای غربی مبنی بر تلاش برای ثبات امنیت در سوریه واقعی نیست و این موضع آنها موجب افزایش جسارت رژیم نژادپرست صهیونیستی برای تلاش به منظور بر هم زدن اوضاع سوریه می شود.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین تاکید کرد: ما نگرانی‌های موجود را درک می‌کنیم ولی با توسل به عملیات نظامی برای رفع مشکلات مخالف هستیم. معتقدیم مشکلات را بایستی با گفتگوهای مستقیم و از طریق همکاری با یکدیگر حل و فصل و نگرانی‌ها را رفع کرد.
در این دیدار رئیس جمهور سوریه سفر وزیر امور خارجه کشورمان به دمشق در شرایط کنونی را با توجه به تحولات منطقه‌ای و جهانی با اهمیت خواند و افزود: وضعیتی در حال شکل گیری است که موازنه را در منطقه به نفع ما تغییر می‌دهد. وی کشورهای غربی را به تحریک اوضاع در سوریه به منظور تسویه حساب، رقابت و امتیازگیری از طرف‌های دیگر کرد.
آقای بشار اسد با اشاره به نگرانی‌ها و خطرات موجود در منطقه اظهار داشت: بعضی از این موضوعات بین کشورهای منطقه مشترک است و باید از طریق راه حل سیاسی و گفتگو های مشترک مورد حل و فصل قرار گیرد. خوشحالیم که در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران بخشی از راه حل سیاسی در منطقه است. وی تاکید کرد:  ما از راه حلی که سوریه را از جنگ دور کند، استقبال می‌کنیم. رئیس جمهور سوریه روابط جمهوری اسلامی ایران و کشورش را یک رابطه همپیمانی راهبردی خواند و افزود: طی ۴۰ سال گذشته شاهد روابط رو به رشد بین دو کشور بوده‌ایم.
وی فلسطین را موضوع مورد توجه مشترک جمهوری اسلامی ایران و سوریه خواند و یادآور شد: با توجه به فشارها روی کشورهای محور مقاومت، یک هم پیمانی شکل گرفته که هم پیمانی اراده‌ها در رویارویی با نظام سلطه است و البته کشورهای کمی در دنیا دارای چنین اراده‌ای هستند.

فعال شدن خط اعتباری جدید میان ایران و سوریه
سفر امیرعبداللهیان به دمشق درحالی صورت گرفت که بشار اسد اردیبهشت‌ماه سال جاری در سفری غیرمنتظره به تهران سفر کرد؛ سفری که همزمان بود با بحران شدید انرژی دمشق که ریشه‌های آن به دو چیز برمی‌گردد: یکی اقدام آمریکا در اشغال چاه‌های گاز و نفت سوریه در شرق فرات و دیگری محاصره شدید سوریه ازسوی آمریکا که ایران بارزترین و برجسته‌ترین حلقه نجات به حساب می‌آید؛ زیرا برق در سوریه در بیشتر ساعات روز به‌دلیل کمبود نفت و گاز قطع می‌شود، به‌خصوص با شروع ماه‌های گرم تابستان این مشکلات افزایش می‌یابد و ایران می‌تواند حامی خوبی برای سوریه در این زمینه باشد. اما یک ماه از سفر بشار اسد نگذشته بود که دو نفتکش ایرانی در سواحل سوریه پهلو گرفتند و این مساله اولین نشانه‌های مثبت فعال شدن خط اعتباری جدید میان ایران و سوریه و از اولین نتایج سفر اسد به تهران بود. بعد از اینکه خط اعتباری جدید میان دو کشور فعال شد، از این پس رسیدن نفتکش‌ها به صورت طبیعی و براساس زمانبندی مشخص و بدون تاخیر خواهد بود؛ اتفاقی که نشان از افزایش همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور دارد.
همچنان‌که روزنامه الوطن سوریه دراین‌باره نوشته است: سوریه شاهد گشایش‌هایی در زمینه مشتقات نفتی ازجمله بنزین و مازوت و غیره خواهد بود؛ زیرا دو نفتکش حامل تقریبا دومیلیون تن نفت خام به پالایشگاه بانیاس رسیدند و تخلیه محموله آن‌ها آغاز شده است. فرایند پالایش به‌طور فوری آغاز خواهد شد و در پی این فرایند مقدار موردنیاز از مشتقات نفتی در تمامی استان‌های سوریه توزیع خواهد شد.
 
پیامی برای صهیونیست‌ها
 سفر اسد به ایران البته یک پیام هم برای صهیونیست‌ها داشت. سفر بشار اسد نشان می‌دهد که همپیمانی ایران و سوریه ادامه خواهد داشت و حتی قوی‌تر نیز خواهد شد، این امر نشان می‌دهد که تجاوزهای رژیم اسرائیل به خاک سوریه در تحقق اهداف خود ناموفق بوده و نتوانسته بر روابط تهران و دمشق که هر روز قوی‌تر می‌شود تاثیر بگذارد.
 از سوی دیگر، منطقه عربی شاهد قواعد جدید تعامل سیاسی و نظامی در زمینه جنگ اوکراین است که ممکن است به تغییر اساسی در نقشه ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی منجر شود. همچنان‌که در ماه‌های اخیر شاهد نزدیکی سه کشور مصر، عربستان سعودی و امارات به روسیه و تشدید تنش در روابط این مثلث با متحد تاریخی آن‌ها یعنی آمریکا بوده‌ایم، زیرا این سه کشور درخواست آمریکا برای افزایش تولید گاز و نفت برای کاهش قیمت‌ها و جبران آن به‌دلیل نبود منابع انرژی روسیه را رد کردند. از سوی دیگر، روسیه هم متوجه شده که رژیم اسرائیل، دوستی ناسپاس و گستاخ است بر همه طناب‌ها بازی می‌کند، چراکه یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی آشکارا گفت در سنگر آمریکا قرار دارد و حمله روسیه به اوکراین را محکوم می‌کند و آن را به‌عنوان جنایت جنگی توصیف می‌کند؛ بنابراین روشن است که روسیه ممکن است به ایران و سوریه برای پاسخ به هرگونه تجاوز ازسوی رژیم اسرائیل چراغ سبز نشان داده باشد و در نتیجه ممنوعیت استفاده ارتش سوریه از موشک‌های «اس-۳۰۰» روسیه برای حمله به هواپیما‌های متجاوز صهیونیستی را لغو کرده باشد.
از سوی دیگر، رفت‌وآمدهای دیپلماتیک میان دو کشور، بیانگر حمایت‌های ایران از سوریه برای تکمیل پیروزها بر تروریسم و آزادسازی دیگر مناطق سوریه و اطمینان کامل از توانایی خود در آزدسازی تمام خاک این کشور به ریاست بشار اسد یکپارچه خواهد ماند و ایران نیز در کنار سوریه باقی خواهد ماند تا برای عبور از دشواری‌ها به آن کمک کند. مشکلات و رنج‌های سوری‌ها مشکلات و رنج‌های ایرانی‌هاست.
 
افقهی: فرصت اقتصادی سرزمین شام برای تهران تدوین و مهیا شده است
سیدهادی سیدافقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به اهداف سفر حسین امیرعبداللهیان به سوریه به خبرنگار روزنامه «صبح‌نو»، عنوان کرد: روابط ما با سوریه فراز و فرودهایی در چند دهه اخیر داشته است. در زمان حمله صدام به ایران، این سوریه بود که به‌طور جد در کنار ایران ایستاد؛ حمایتی که دیگر کشورهای عربی از صدام‌حسین انجام دادند. حافظ اسد در پاسخ به اینکه درحالی‌که بقیه کشورهای عربی از صدام حمایت می‌کنند، چرا دمشق از تهران حمایت می‌کند، تاکید کرد: زمانی می‌آید که به سوریه از همه طرف حمله می‌شود و تنها کشوری که در کنار سوریه خواهد ایستاد ایران است. موضوعی که اخیرا در جنگ 11ساله سوریه شاهد بودیم که ایران برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در کنار بشار اسد ایستاد.
 
توصیه حافظ اسد به فرزندش
این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: درطول جنگ تحمیلی سوری‌ها با شیوه‌های مختلف کنار ما بودند. بعد از فوت حافظ اسد، نوبت بشار اسد رسید و به‌خوبی توصیه‌های پدرش عمل کرد که به او گفته شده بود، به‌هیچ‌وجه از ایران جدا نشود. امروز هم ثابت شده است که در جنگ 11ساله که از همه طرف به سوریه شد، ایران و گروه‌های حزب‌الله و دیگر احزاب مقاومت عراق مانع فروپاشی سوریه شدند.
 
نکته کلیدی رهبری در دیدار با بشار اسد
 وی با اشاره به سفر غیرمنتظره اخیر بشار اسد به تهران و دیدار با رهبر انقلاب اسلامی، تاکید کرد: اکنون و بعد از 11سال یک نکته کلیدی رهبری در دیدار بشار اسد بیان و تاکید کردند؛ درست است خودتان شجاع هستید و نقش موثری در نابودی تروریست‌ها داشتید. سخنان رهبری بر این موضوع تاکید دارد که مقابله با تروریست‌ها اگرچه درحال پایان یافتن است اما این کافی نیست. الان دوران بازسازی سوریه است. البته، نقشه بازسازی تدوین شده که چه کشورها با چه توانمندی در دمشق حضور یابند. ایران و سوریه در سال های اخیر درگیر جنگ با تروریست‌ها بودند، بالطبع نقشه راه بازسازی تجاری و اقتصادی سوریه تدوین شده است.
این کارشناس مسائل سوریه تصریح کرد: هنوز سوریه مثل ایران در زمان تحریم به سر می‌برد؛ تحریم قیصر که حتی سخت‌تر از تحریم‌های ایران است. سوریه به‌دلیل برخی اتهامات حقوق‌بشری غرب، با اقدام قیصر روبه‌رو شده است که حتی شرکت‌های تجاری و اقتصادی کوچک نمی‌توانند با دمشق در ارتباط باشند.
 
ترک پایگاه‌های نظامی روس‌ها در سوریه
وی با اشاره به کاهش فعالیت‌های نظامی روسیه در دمشق و واگذاری پایگاه‌های نظامی به محور مقاومت، افزود: روس‌ها هم حضور خودشان در سوریه را سبک‌تر می‌کنند و به‌دلیل بحران اوکراین، اقدام به ترک پایگاه‌های نظامی خود در سوریه می‌کنند که این پایگاه‌ها ازسوی محور مقاومت همچنان فعال خواهد بود. اما اکنون بحث سر این است که ایران چقدر می‌تواند در این پایگاه‌ها، حضور داشته باشد. آیا روسیه برای همیشه خارج می‌شود یا برای جنگ اوکراین درحال جابه‌جایی نیرو است. هرچند خروج روس‌ها از سوریه مهم است اما باید دید در آینده، چه روی می‌دهد.
 
فرصت اقتصادی سرزمین شام برای تهران
وی با اشاره به اینکه فرصت اقتصادی سرزمین شام برای تهران مهیا شده است، افزود: در بازسازی سوریه، موضوعاتی مطرح می‌شود تا این سند راهبردی که نهایی شده است،  عملیاتی شود. سوریه تازه می‌خواهد آغاز به کار کند و توافق‌نامه‌های امضاشده بین تهران و دمشق می‌تواند فرصتی برای ایران ایجاد کند تا تهران نیروهای اشتغال به کار و سرمایه‌های تجاری خودش را به سرزمین شام بفرستد.
 
شروط اعراب برای بازسازی دمشق!
وی ادامه داد: امارات چندماه پیش سفارتش را در دمشق باز کرد، بحرین، عمان و... هم بازگشت خود به سوریه را اعلام کردند، حتی سوریه در حال بازگشت به اتحادیه عرب است که این می‌تواند یک گشایش و ظرفیت‌سازی برای دمشق داشته باشد. البته این‌ها نمی‌توانند به توانمندی ایران و حضورش در بازسازی سوریه، ضربه بزنند، اگرچه پول عرب‌ها بیشتر باشد. 
اولین شرطی که کشورهای عربی برای حضور در دمشق عنوان کردند این است که اگر دمشق از ایران فاصله بگیرد، کمکش می‌کنیم. ازسوی دیگر، هم روسیه درگیر جنگ اوکراین است و تحریم‌های زیادی هم دارد. اولین کاندیدا برای بازسازی سوریه، برنامه‌های سنگین و تدوین‌شده خود ایران است که در زمینه‌های مختلف زیرساختی مثل آب، برق، گاز، بهداشت، آموزش و... می‌تواند در دمشق فعالیت کند.
 
لزوم افزایش مراودات اقتصادی تهران -دمشق
سفرهای آقای امیرعبداللهیان هم برای اجرای همین توافقات است. ما باید مراودات خودمان را در بازسازی افزایش دهیم. نباید فراموش کرد، بندر اسکندرون از چنگ سوری‌‌ها رفت و الان جزو نقشه ترکیه شده است سوری‌ها فراموش نمی‌کنند و در تلاشند تا شهر عبرین را به خودشان بازگردانند تا سرنوشت اسکندرون بر مناطق تازه اشغال‌شده سوریه نشود.