مذاکرات در عمان؟

مذاکراتی که اگرچه براساس مواضع نخستین بایدن، قبل از تکیه بر صندلی کاخ سفید، بیش از هر زمانی به نتیجه نزدیک بود. اگرچه مسیر هنوز مسدود نشده و تحرکات روزهای اخیر نیز نشان‌دهنده تلاش‌های مضاعف برای رسیدن به توافق است و در این راستا، حسین امیرعبداللهیان در جریان نشست خبری مشترک با همتای قطری خود در تهران در روزهای اخیر پیرامون دور جدید مذاکرات، تصریح کرد: هیچ‌گونه مطالبات فرابرجامی نداریم و مطالبات ما در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است.

امیرعبداللهیان تاکید کرد: قطر در زمینه تقویت گفت‌وگوهای منطقه مسیر خوبی را برداشت و این راه ادامه دارد. بار دیگر تاکید می‌کنم ما حسن‌نیت داریم، اهل مذاکره منطقی بوده و در این مسیر جدی هستیم. تاکید مداوم ایران بر استمرار مذاکرات حالا شاید با سفر باقری به عمان پس از حضور در دوحه و مسکو، معنای بیشتری داشته باشد. معاون سیاسی وزارت امورخارجه کشورمان که در روزهای اخیر به مسقط سفر کرده بود با «سید بدر بن‌حمد البوسعیدی»، وزیر خارجه سلطان‌نشین عمان دیدار و رایزنی کرد. در این دیدار، طرفین درخصوص آخرین وضعیت روابط دوجانبه ازجمله پیگیری توافقات حاصله در سفر اخیر رییس‌جمهوری اسلامی ایران به عمان و همچنین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر کردند. معاون سیاسی وزارت امورخارجه کشورمان با اشاره به وجود اعتماد متقابل دیرینه سیاسی میان دو کشور، تاکید کرد: اراده سیاسی تهران و عمان بر تبدیل این سرمایه ارزشمند سیاسی دوجانبه به گسترش و تعمیق همکاری‌های پایدار اقتصادی و امتداد آن به همکاری‌های ثبات‌بخش منطقه‌ای متمرکز شده است.
 
واکنش چین و روسیه به اقدامات آمریکا علیه ایران
اگرچه ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای درخصوص دیدار «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه این کشور با همتایان و مقامات تروئیکای اروپایی در حاشیه نشست کشورهای «گروه۲۰»، باز هم ایران را مقصر معرفی می‌کند. در این بیانیه که در وب‌سایت وزارت خارجه آمریکا منتشر شده، آمده است: آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه دیروز با «کاترین کولونا» وزیر خارجه فرانسه، «آنالنا بائربوک» وزیر خارجه آلمان، و «تیم بارو» دبیر سیاسی و معاون دوم وزیر خارجه انگلیس در حاشیه نشست وزرای گروه ۲۰ در بالی دیدار کرد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پایان این بیانیه افزود: آن‌ها نسبت‌به سرعت تحولات در برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی و بر تعهد خود به بازگشت متقابل به پایبندی کامل به برجام تاکید کردند و از ایران خواستند که خواسته‌های فرعی خود را کنار گذاشته و سریعا با توافقی که هم‌اکنون در دسترس است، موافقت کند.
البته درمقابل غربی‌ها که تمام تلاش‌شان را برای انداختن توپ در زمین ایران به‌کار گرفته‌اند، چین و روسیه به‌عنوان دیگر اعضای برجام هم در روزهای اخیر تحرکاتی را داشته‌اند. در این راستا، سخنگوی وزارت امورخارجه چین به تحریم‌های اخیر آمریکا علیه ایران واکنش نشان داد. «ژائو لیجیان» گفت: پکن همواره با تحریم‌های غیرقانونی و غیرقابل‌توجیه یکجانبه آمریکا مخالف بوده است. ما از طرف آمریکایی می‌خواهیم که رویه نادرست توسل به تحریم‌ها را در هر مرحله کنار بگذارد و به مذاکرات برای ازسرگیری پایبندی به برجام کمک کند.  این مقام چینی همچنین افزود: جامعه بین‌المللی از جمله چین در چارچوب قوانین بین‌المللی با ایران همکاری عادی داشته است. این همکاری منطقی و قانونی است و این همکاری در شرایطی است که به شخص ثالث آسیبی وارد نمی‌شود و شایسته احترام و حمایت است. «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نسبت‌به مواضع کارشکنانه آمریکا در قبال مذاکرات با ایران واکنش نشان داد. اولیانوف در پیامی که همراه با توییت حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، در صفحه شخصی خود منتشر کرد، نوشت: دیگر وقت آن رسیده که چنانچه واشنگتن واقعا متعهد به احیای برجام است، در جریان مذاکرات وین موضعی راهگشایانه‌تر اتخاذ کند.

هشدار بایدن به ایران
البته این رویکردها و مواضع قاطع ایران بازهم با فرافکنی طرف غربی همراه شده است و تاثیری در رویه مخرب آن‌ها نداشته است. رییس‌جمهور آمریکا در یادداشتی که در روز گذشته در یک روزنامه آمریکایی منتشر شد به تشریح چرایی سفر خود به عربستان‌سعودی پرداخته و در آن علیه ایران لفاظی کرده است. وی در بخشی از این یادداشت مواضع ضدایرانی دولت دموکراتش را بازگو کرد و به ایران درباره ادامه «فشار اقتصادی و دیپلماتیک» هشدار داد.
 اگرچه غربی‌ها و به‌ویژه آمریکایی‌ها بارها با اعلام زمان و افزایش فشار به دنبال تاثیرگذاری بر تصمیم تهران برای رسیدن به اهداف خود بوده‌اند اما این حربه‌ها تاکنون نتیجه‌ای در بر نداشته و تنها مسیر برای رسیدن به نقطه مشترک توجه به منافع دو طرف است و درصورت توجه به انتفاع اقتصادی ایران، بیش از هر زمانی به توافق نزدیک خواهیم بود. حالا در چنین شرایطی و با نگاهی به رویه گذشته آیا قرار است مذاکرات در عمان پیگیری شود؟
 
ایزدی: جنگ با ایران هزینه دارد و به توافق ربطی ندارد
در این زمینه با فواد ایزدی، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو نشستیم. وی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» اظهار داشت: در یادداشت اخیر بایدن نکته جالبی درباره ایران است و آن اینکه می‌گوید بعد از اینکه ترامپ از برجام خارج شد، پارلمان ایران قانونی را تصویب کرد که در جهت کاهش تعهدات ایران بود و بعد ترامپ سعی کرد ایران را در سازمان ملل محکوم کند و کشورها با وی همراه نشدند.  وی افزود: حتی رییس‌جمهور آمریکا حق ایران را به رسمیت می‌شناسد. این حق را که به تعهداتش عمل نکند و در درجه دوم حق کشورها را به رسمیت می‌شناسد که با آمریکا همراه نشوند و با ایران همراهی کنند؛ این نکته مهمی است که باید به آن بیشتر توجه شود. ایزدی با بیان اینکه سیاست آمریکا در برابر ایران غلط بوده است، گفت: بازخوانی قانون مجلس حائزاهمیت است. خود آمریکایی‌ها هم معترف هستند که وقتی آمریکا از برجام خارج شد ایران این حق را داشته است که مقابله‌به‌مثل کند؛ البته ایران خارج نشد و تنها تعهداتش را کاهش داد.  این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه بایدن در حمایت از اسرائیل در تاریخ آمریکا رکورد زده است، ادامه داد: هیچ دولتی به‌اندازه دولت بایدن از رژیم‌صهیونیستی حمایت نکرده است. وی با تاکید بر اینکه بایدن در انتخابات آمریکا حداقل ظاهرا منتقد رژیم سعودی بود، گفت: وقتی با توجه به تحرکات اخیر برخی به وی انتقاد کردند که نظرت را عوض کردی؛ گفت که سعودی‌ها نفت دارند و با توجه به اینکه امروز نیاز به نفت افزایش پیدا کرده است، آمریکا به‌دنبال منافع خودش است و با نزدیک شدن سعودی‌ها به رژیم‌صهیونیستی، عادی‌سازی روابط با این رژیم تکمیل شده و این موضوع هم جزء اهداف آمریکاست.
 
ایران بیش از انتظار انعطاف داشته است
ایزدی با تاکید بر اینکه بایدن برای تکمیل منافع رژیم‌صهیونیستی به منطقه می‌آید، گفت: همچنین وی در سفر به منطقه به‌دنبال ائتلاف‌سازی علیه روسیه و چین هم خواهد بود. وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها به‌ویژه بایدن هم‌اکنون دولت ترامپ را نقد می‌کند اما در عمل برای جبران اقدامات ترامپ در برابر ایران قدمی برنمی‌دارند، گفت: بایدن همان روز که رییس‌جمهور شد می‌توانست به برجام بازگردد اما این کار را نکرد. در عمل خود او هم به همان شکل سیاست شکست‌خورده ترامپ را ادامه می‌دهد. این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه اگر بایدن بخواهد به این روش ادامه دهد مشکلات افزایش پیدا خواهد کرد، ادامه داد: این مشکل را خود آمریکایی‌ها درست کردند و ایران بیش از انتظار در ماه‌های گذشته انعطاف داشته و به طرف مقابل امتیاز داده است.  ایزدی با اشاره به اینکه برجام اختلاف داخلی آمریکایی‌هاست، گفت: رییس کمیسیون روابط خارجی سنا یعنی منندز دموکرات است و به‌صراحت اعلام می‌کند که من مخالف برجام هستم. این اختلافات داخلی را می‌خواهند گردن ایران بیندازند که این موضوع در عمل ایجاد مشکل می‌کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: اختلاف آن‌ها بر سر این نیست که جمهوری اسلامی بماند یا برود و همه معتقدند که آمریکا باید حداکثر تلاش را برای سرنگونی جمهوری اسلامی انجام دهد؛ اختلاف بر سر این است که با چه روشی این موضوع حاصل می‌شود.
 وی با بیان اینکه جمهوری‌خواهان معتقدند که تحریم کارساز است و دموکرات‌ها می‌گویند که اگر تحریم چاره کار بود تاکنون جواب داده بود و باید اهرم‌های قدرت ایران را از دستش بگیریم، خاطرنشان کرد: آن‌ها به‌دنبال این هستند که پس از تضعیف ایران، جمهوری اسلامی را سرنگون کنند.
ایزدی ادامه داد: آن‌ها با گرفتن اهرم‌های هسته‌ای، منطقه‌ای، موشکی و پهپادی می‌خواهند ایران را تضعیف کنند. ایران و آمریکا زمانی که ایران ضعیف شود وارد جنگ خواهند شد؛ چه برجام باشد یا نباشد، توافقی شکل بگیرد یا نگیرد. این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه اگر آمریکایی‌ها تاکنون از گزینه جنگ علیه ایران استفاده نکرده‌اند به این دلیل است که هزینه دارد، گفت: ایران توانمندی بالای نظامی دارد و این به مذاکره و روابط ربطی ندارد. اگر احساس کنند که می‌شود جمهوری اسلامی را با گزینه نظامی سرنگون کرد همان موقع از آن استفاده خواهند کرد و این موضوع هیچ ارتباطی به مباحث دیگر ندارد.