حکمرانی مطلوب شهری توأم با مدیریت جهادی علاج اداره کلانشهر تهران

اول شهریورماه در تقویم رسمی کشور به‌عنوان روز شهرداری و دهیاری نامگذاری شده است؛ ازاین‌رو فرصت مغتنمی است تا به موضوع مدیریت شهری، چالش‌ها و ضرورت‌های آن پرداخته شود.
تا چند قرن پیش اکثر جمعیت جهان در روستاها ساکن بودند، با انقلاب صنعتی و رنسانس و پیشرفت علوم و صنایع و ارتباطات، شاهد رشد چشمگیر جمعیت شهرنشین هستیم، به‌گونه‌ای که دنیا به‌سوی جهان شهری پیش می‌رود و پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک قریب به 70درصد جمعیت جهان در شهرها ساکن باشند. با چنین تناسب جمعیتی و افزایش شهرنشینی و به وجودآمدن کلانشهرها رویکردهای مدیریت شهری نیز درحال تغییر و توسعه هستند و امروزه نمی‌توان با الگوها و سبک‌های مدیریتی سنتی به اداره امور شهرها پرداخت؛ از این رو حکمرانی مطلوب شهری، یکی از رویکردهای نوین در عرصه اداره شهرها به شمار می‌آید.
مفهوم حکمرانی مطلوب از اواسط دهه1980 در راستای توسعه پایدار و با هدف کاهش فقر، ایجاد شغل، رفاه پایدار، رشد و توسعه توأم با محیط‌زیست سالم موردتوجه کارشناسان و محافل آکادمیک قرار گرفت. شاخص‌هایی همچون پاسخگویی در حوزه سیاستگذاری و اجرا، ثبات، حاکمیت قانون، انضباط مالی، کارایی و اثربخشی ازجمله شاخص‌های حکمرانی مطلوب به‌شمار می‌آیند که در اداره شهرها نیز می‌توان از این رویکرد مدیریتی استفاده کرد.
شهر تهران به‌عنوان یکی از کلانشهرهای بزرگ دنیا، با مسائل و چالش‌های مختلفی در چند دهه گذشته مواجه بوده است، گسترش قلمرو جغرافیایی و افزایش بی‌رویه جمعیت و ساخت‌وسازهای نامتوازن، اداره شهر تهران را به موضوعی ملی تبدیل کرده است.
مروری بر شاخص‌های حکمرانی مطلوب در حوزه شهری نشان می‌دهد شهر تهران بیشترین میزان رشد و توسعه را در یک دهه‌ ثبات مدیریتی تجربه کرده است، بازه زمانی میانه دهه80 تا اواسط دهه90 که شهر تهران در همه ابعاد کالبدی، عمرانی، فرهنگی، فضای سبز، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و امکانات و مبلمان شهری تحولات شگرفی را پشت سر گذاشت و به دوره‌ای ماندگار در حافظه تاریخی شهروندان تهران تبدیل شد، ازاین‌رو ثبات به‌عنوان یکی از مولفه‌های حکمرانی مطلوب نقش خود را اثبات کرده است.
فایق آمدن بر چالش‌ها و مشکلات شهر تهران جز با بهره‌گیری از دانش حکمرانی مطلوب شهری امکان‌پذیر نیست؛ بدیهی است اداره کلانشهر بزرگی همچون تهران با رویکردهای سنتی میسور نیست و شایسته است در کنار استفاده از مولفه‌های حکمرانی مطلوب شهری و تلفیق آن با روحیه مدیریت جهادی، تهران را بار دیگر در مسیر رشد و توسعه قرار دهیم. متاسفانه در سال‌های گذشته به‌جای تمرکز بر ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های مطلوب و مناسب شهر تهران اعم از نیروی انسانی حاضر در مدیریت شهری، اقلیم مناسب شهری تهران، حضور مراکز و کانون‌های اصلی اقتصادی و صنعتی کشور در پایتخت، ظرفیت‌های عظیم فرهنگی و مذهبی شهر تهران و وجود منابع مالی مختلف جهت تامین درآمدهای پایدار شهری به چالش‌ها و مشکلات آن پرداخته شده است؛ گرچه نمی‌توان منکر چالش‌ها و مشکلاتی همچون ترافیک، آلودگی هوا، ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی، رشد بی‌رویه اعتبارات جاری مدیریت شهری و سایر چالش‌های شهری شد، اما بدیهی است با استناد به آمار و منطق حکمرانی شهری حل‌وفصل این چالش‌ها و تحقق شهری مناسب برای زیست شهروندان در سایه اجرای کامل و دقیق الگوی حکمرانی مطلوب شهری در بازه زمانی یک دهه‌ای دور از دسترس نیست؛ به شرطی که هم اختیارات و مسوولیت‌های قانونی مدیریت شهری به‌صورت صریح و آشکار معرفی و شناسایی شوند و هرکدام از نهادها و ارگان‌های مسوول وظایف خود را به‌درستی انجام دهند. اینجانب با درک واقع‌بینانه و میدانی از یک دهه حضور در عرصه مدیریت شهری و مشورت با نخبگان و صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه مدیریت شهری و آشنایی با الگوهای مدیریتی اعتقاد دارم راه برون‌رفت از مشکلات و چالش‌های شهر تهران، کاربست مولفه‌ها و شاخص‌های الگوی حکمرانی مطلوب شهری است و قدم برداشتن به‌سمت حکمرانی مطلوب می‌تواند از طریق پیگیری و تصویب لایحه مدیریت جامع یا یکپارچه شهری آغاز شود، پس از سال1362 و حذف 60درصدی بودجه شهرداری‌ها از بودجه عمومی دولت، قرار بود لایحه درآمد پایدار شهرداری‌ها پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی بسترساز توسعه شهرها شود ولی این طرح با وجود مزایای فراوانش سال‌هاست در پیچ‌وخم‌های اداری معطل مانده است که خوشبختانه هم‌اکنون در مجلس شورای اسلامی لایحه مدیریت جامع شهری در حال بررسی است. در کنار تصویب این لایحه، استفاده از مدیران جهادی توانمند و باتجربه درون‌سازمانی شهرداری تهران، مقدمات تحقق حکمرانی مطلوب را فراهم خواهد کرد.