بازدارندگی متعارف

همچنان‌که گسترش فناوری هوش مصنوعی تحولی بنیـادین در مفهـوم جنـگ و سـاختارهای وابسـته بـه آن ایجاد شده است؛ تحولی که دیگر خاصیت بمب اتم و سلاح‌های هسته‌ای را تا حد زیادی تحت‌تاثیر قرار داده و نقش بازدارندگی این سلاح را کمرنگ کرده است.
اکنون با متفاوت شدن جنگ‌ها، بمب اتم دیگر کاربردی مثل قدیم ندارد، این سلاح هرچند در اختیار برخی کشورهاست و به‌عنوان ابزار بازدارندگی از آن استفاده می‌کنند اما در سال‌های اخیر این سلاح‌ها مستعمل شده و سعی کردند که از کلاهک‌های هسته‌ای در مجموعه غیرنظامی بهره‌مند شوند. حتی در زمان فروپاشی شوروی، آمریکا برخی از این کلاهک‌ها را از مسکو خریداری کرد تا در سایر صنایع از آن استفاده کند.
علاوه‌بر تغییر شیوه جنگ‌‌ها و گذار آن‌ها از روش سنتی به مدرن، در ایران نیز فتوای رهبر معظم انقلاب در زمینه حرمت استفاده از سلاح‌هسته‌ای این راه را پیش روی ایران می‌گذارد که به سلاح‌های هوشمند و روش‌های دیگری برای بازدارندگی خود را تجهیز کند.
در جنگ‌های جدید شاهد توسعه ماهیت عملیاتی پهپادها به‌ویژه معرفی آن‌ها در میدان‌های نبرد متعارف و در درگیری‌های میان قدرت‌های کم‌وبیش همتراز هستیم. مشخص‌ترین مثال اخیر، جنگ سال‌۲۰۲۰ میلادی میان ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه موردمناقشه قر‌ه‌باغ-ناگورنو بوده است. اگرچه این درگیری کوتاه‌مدت بود اما پهپادها در آن نقشی بسیار مهم داشته و نشان دادند که چگونه سامانه‌های بدون سرنشین می‌توانند در عملیات سلاح‌های ترکیبی پیشرفته‌تر یکپارچه شوند. درواقع، زرادخانه بزرگ و پیشرفته‌تر پهپادهای مسلح دولت آذربایجان به‌عنوان دلیل اصلی موفقیت این کشور در درگیری ذکر شده و به کانون مطالعه سازمان‌های دفاعی ازجمله پنتاگون تبدیل شده است که چگونه پهپادها، ماهیت مدرن جنگ‌های میان دولت‌ها را تغییر می‌دهند.
قدرت متعارفی که ایران نیز در این عرصه حرفی برای گفتن دارد. تنوع سلاح نظامی، به هر میزان می‌تواند قدرت بازدارندگی را ارتقا دهد. قدرت پهپادی هم در این راستاست. ایران یکی از 10کشور برتر در این حوزه است که توانسته نام و جای خود را در این عرصه باز کند و معنا بخشد. تاجایی‌که جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید اینگونه توان پهپادی ایران را توصیف می‌کند: «ایران توان داخلی تولید پهپاد را دارد و ما به چشم خود دیده‌ایم که این پهپادها چطور علیه نیروها و تاسیسات ما در سوریه و عراق استفاده شده‌اند.» و کربی سپس نگرانی خود را نسبت‌به علاقه‌ روس‌ها برای خرید پهپاد از ایران ابراز می‌کند. قطعا ایران کنونی، مانند ایران زمان جنگ‌جهانی اول و دوم نیست و به بازدارندگی و نقش‌آفرینی خوبی در تحولات منطقه‌ای در حوزه قفقاز، خلیج‌فارس، آسیای میانه، غرب آسیا و... دست یافته است. هرچه از این ابزارهای سخت به‌خوبی استفاده کنیم در رویارویی قدرت نرم هم قطعا پیروز میدان هستیم. در این پرونده ضمن بررسی سطوح بازدارندگی و جنگ‌های مدرن، به توان پهپادی ایران که به‌واسطه آن قدرت بازدارندگی برای کشورمان ایجاد کرده است می‌پردازیم.