فرصت آفریقا

کشورهای آفریقایی با وجود پتانسیل شگرف، آنطور که باید و شاید مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشورمان نبوده‌اند و روند سیاست خارجی در دولت قبل، این بی‌توجهی را شدت بخشید.
 حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان بامداد روز گذشته(سه‌شنبه) در رأس هیاتی سیاسی و اقتصادی متشکل از تجار و بازرگانان، وارد باماکو، پایتخت مالی شد. قرار است بعد از مالی، وزیر امورخارجه کشورمان به تانزانیا و سپس زنگبار جمهوری نیمه خودمختار در تانزانیا سفر کند. وزیر خارجه کشورمان در بدو ورود به مالی، مورداستقبال عبدالله دیوپ، وزیر امورخارجه این کشور قرار گرفت.
 
وزیر صنعت مالی: خواستار گسترش روابط اقتصادی با ایران هستیم
 برگزاری نشست مشترک وزرای خارجه ایران و مالی با فعالان اقتصادی و تجاری دو کشور، یکی از بخش‌های مهم سفر امیرعبداللهیان به باماکو بود. امیرعبداللهیان با بیان اینکه سریع‌ترین و فوری‌ترین دستاوردی که می‌توانیم از این سفر داشته باشیم، فعال کردن بخش خصوصی است، اظهار کرد: «وزیر صنعت مالی محمود محمد هم در جمع ما هستند و تلاش دارند به شتاب‌بخشی در بخش خصوصی در دو کشور کمک کنند. آمادگی داریم روابط با کشور مالی را در عالی‌ترین سطح قرار دهیم». در بخش دیگری از این نشست، «محمود محمد»، وزیر صنعت مالی با اشاره به تولید پنبه و وجود چراگاه‌های بی‌شمار در مالی به‌عنوان مزیت‌های اقتصادی و تجاری این کشور، تصریح کرد: «وزارتخانه ما از طریق ساختارهایی که تعریف کرده است کاملا در اختیار شما خواهد بود تا مدیریت را تسهیل کند و امور و فعالیت‌‌های تجاری نیاز به شتاب‌بخشی دارد». این مقام مالیایی با تصریح اینکه بخش‌های خصوصی ما ارتباط زیادی را با بخش‌های خصوصی ایران برقرار کردند، گفت: «می‌دانم راه ساده‌ای نیست و مشکلاتی وجود دارد اما نباید موجب دلسردی شود و ما خواستار گسترش روابط اقتصادی با ایران هستیم و امیدوارم مبادلات خوبی را شروع و از این فرصت استفاده کنیم».
 
امیرعبداللهیان: اراده عالی ایران بر تداوم و توسعه روابط با مالی بنا شده است
 امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان همچنین در نخستین کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و مالی با حضور فعالان اقتصادی و تجار دو کشور شرکت کرد. امیرعبداللهیان در این نشست با بیان اینکه اراده عالی ایران همواره بر تداوم و توسعه روابط با همکاری کشور دوست و برادر کشور مالی بنا شده است، تاکید کرد: «دولت آیت‌الله رئیسی روابط تاریخی و دوستانه با کشور مهم و تمدنی مالی و اهتمام جدی برای توسعه روابط را در دستورکار قرار داده است و همکاران من در وزارت خارجه و سایر وزارتخانه‌های ایران و در بخش خصوصی برنامه جدی برای توسعه مناسبات با کشور مالی را در دستورکار خود قرار دادند». وزیر امورخارجه کشورمان در این نشست همچنین از هدیه یکصد هزار دوز واکسن برکت، به مردم و کشور مالی خبر داد. همتای مالیایی امیرعبداللهیان نیز در این نشست با اشاره به زمینه‌های همکاری دو کشور تاکید کرد: «ما می‌توانیم در زمینه‌های صنعت و نفت و... به همکاری‌های خوبی برسیم و می‌توانیم از فعالان اقتصادی در این زمینه استفاده کنیم».
 
ظرفیت مغفول‌مانده آفریقا
 اتحادیه اروپا اخیرا طی طرحی حساب‌شده قرار است 1.6میلیارد دلار روی توسعه دیجیتالی کشور مراکش سرمایه‌گذاری کند. این حجم از سرمایه‌گذاری در شرایطی است که این اتحادیه، امروز در بغرنج‌ترین وضعیت سیاسی و اقتصادی به سر می‌برد. از طرف دیگر، اتحادیه اروپا در نظر دارد ظرف پنج‌سال آینده، از کل بودجه 300میلیارد یورویی برنامه دروازه جهانی، 150میلیارد یورو را برای توسعه انرژی سبز و توسعه دیجیتالی در کل آفریقا سرمایه‌گذاری کند.
این سرمایه‌گذاری‌های سخاوتمندانه چیزی جز بالانس حوزه نفوذ در بلندمدت به نفع اروپا را زیر نظر ندارند؛ توازنی که درحال‌حاضر به طرزی غیرقابل انکار، به نفع چین است. چین از آغاز برنامه کمربند، برای گسترش نفوذ خود، سرمایه‌گذاری سنگینی روی توسعه زیرساخت آفریقا انجام داده است. با این سرمایه‌گذاری‌ها، چین نفوذ زیادی در این قاره بزرگ به دست آورده است. اما چرا قاره آفریقا برای کشورهای موسوم به توسعه‌یافته، تا این حد اهمیت دارد؟
آفریقا با 54کشور، قاره‌ای بسیار متکثر و مملو از منابع است. بسیاری از کشورهای آفریقایی نظیر کنیا، غنا، آفریقای جنوبی، اتیوپی، موزامبیک و نیجریه طی سال‌های اخیر، رشد اقتصادی خوبی به خود دیده‌اند. این کشورها که موسوم به «اقتصادی‌های شیری» هستند، درمجموع توانسته‌اند تولید ناخالص داخلی هشت تریلیون دلاری را ثبت کنند؛ برای نمونه، رشد اتیوپی در 10سال گذشته به‌صورت ثابت بین 7 تا 10درصد بوده است. آفریقا به‌لحاظ ویژگی‌های جمعیت‌شناختی نیز در شرایط خوبی به سر می‌برد؛ به‌گونه‌ای که مطابق آمار و ارقام، قاره آفریقا تا سال2030، 42درصد از ساکنان جهان را در خود جای خواهد داد. همه این عوامل، موجب می‌شوند تا آفریقا بیش از پیش در مرکز توجهات سیاست خارجی کشورها در سایر قاره‌ها قرار بگیرد. سیاست‌های کلان اتحادیه اروپا، چین و حتی آمریکا برای افزایش نفوذ در آفریقا در شرایطی است که متاسفانه این قاره با وجود همه اظهارنظرها و ادعاها، جایگاه مستحکم و بلندمدتی در سیاست‌های راهبردی کشورمان نداشته است. حتی در برهه‌هایی که ایران به‌دنبال افزایش نفوذ خود در آفریقا بود(نظیر ساخت مجلس در کشور راهبردی جیبوتی)، چنین سیاست‌هایی ازسوی برخی نیروهای یکسویه‌نگر و عمدتا غرب‌گرا، به امری تمسخرآمیز و ارتجاعی تعبیر شد. سفر وزیر امورخارجه به مالی و سپس تانزانیا و زنگبار، شاید بتواند مقدمه‌ای برای توسعه روابط تهران با کشورهای آفریقایی باشد.