«صبح‌نو» سریال‌ها و ویژه‌برنامه‌های رمضانی تلویزیون را بررسی می‌کند
افطار پای تلویزیون
سال‌هاست که ماه مبارک رمضان در کنار جایگاه رفیع معنوی‌اش، در رسانه ملی هم در کنار ایام عید نوروز، جزو مهم‌ترین فصل‌های سیما به حساب می‌آید.
رمضان1401 با یک ویژگی متفاوت از رمضان‌های چندسال گذشته متمایز شد. امسال بلافاصله پس از ایام نوروز، ماه مبارک رمضان آغاز شد. این یعنی دو فصل اصلی برنامه‌سازی سیما کاملا پشت هم قرار گرفته و پیرو آن کار مدیران و برنامه‌سازان سخت‌تر شد. پس لاجرم باید از تمام ظرفیت‌ها استفاده می‌شد. در این گزارش سریال‌ها و تعدادی از ویژه‌برنامه‌های رمضانی تلویزیون را مرور و بررسی می‌کنیم و در پایان خواهیم گفت که کارنامه سیما در رمضان1401 چقدر پربار است.
«خوشنام»؛ با داد و بیداد
سریال «خوشنام» به کارگردانی علیرضا نجف‌زاده است. نجف‌زاده سال‌ها به‌عنوان مجری طرح و حتی حضور در نقش‌های کوتاه در سریال‌های تلویزیونی فعال بود تا اینکه خودش پشت دوربین به‌عنوان کارگردان سریال «بوتیمار» قرار گرفت. آن سریال در ایام نوروز پخش نشد و در زمان پخش توانست با استقبال نسبی همراه شود. یعنی از آنچه تصور می‌شد موفق‌تر بود! نجف‌زاده این‌بار هم سریال طنز دیگری را کارگردانی کرد؛ البته به نظر می‌رسد «خوشنام» از ابتدا برای رمضان تدارک دیده نشده بود و سپس به کنداکتور رمضانی
شبکه یک اضافه شده است. کنداکتوری که روزگاری سریال‌های موفقی چون «اغما» و «پایتخت» را تجربه کرده است. حضور هومن حاجی‌عبداللهی و عباس جمشیدی‌فر می‌توانست برگ برنده این سریال باشد. آن‌ها در ماه‌های اخیر به‌واسطه حضور در برنامه «جوکر» و قبل‌تر از آن بازی در سریال‌های «پایتخت» و «زخم کاری» توانسته بودند در بین مخاطبان شناخته‌شده‌تر شوند. در سریال «خوشنام»، هومن حاجی‌عبداللهی ایفاگر نقش «شهرام» کاراکتر اصلی سریال و حمید لولایی هم در نقشی متفاوت ایفاگر نقش «اوسا شفیع» پدر «شهرام» است و شهره لرستانی هم نقش «پروین» مادر «شهرام» را بازی می‌کند. فریده سپاه‌منصور در نقش «مهربان» مادربزرگ «شهرام» و سحر ولدبیگی و نیلوفر رجایی‌فر هم به‌عنوان خاله‌های «شهرام» در این سریال هستند. دیگر ویژگی این سریال، حضور محسن کیایی به‌عنوان یکی از نویسندگان سریال بود. در «خوشنام» سعی شده با موقعیت‌ها و دیالوگ‌های کمدی مخاطب با قصه‌ای که دارای رگه‌های اخلاقی است همراه شود؛ البته رگه‌هایی از اخلاق که در جاهایی اغراق‌شده و بعضا دم‌دستی است. شوخی‌های کلامی و تکه‌کلام‌ها هرچند که عمیق نیستند اما در مواقعی موجب خنده مخاطب و رضایتش می‌شوند. معلوم است که نویسندگان -خصوصا فهیمه سلطانی- تمام سعی‌شان را برای نزدیک شدن به اتمسفر آدم‌های قصه کرده‌اند اما این تلاش لزوما در همه جا، درنیامده است. کاراکتر «شهرام» با بازی هومن حاجی‌عبداللهی کمی از هم فاصله دارند. شاید این به دلیل عقبه حاجی‌عبداللهی در نقش‌های قبلی است. «رحمت خروس‌باز» در سریال پایتخت بزرگ‌ترین فاصله را ایجاد کرده است. نکته بعدی که عجیب به نظر می‌رسد
«داد و بیداد» بیش از اندازه کاراکترها در طول سریال است. معلوم نیست که سازندگان «خوشنام» چرا تا این حد به‌سمت سروصدا رفته‌اند؛ آن‌هم در سریالی که قرار است در ساعات پس از افطار که به آرامش نیاز دارد پخش شود. پخش سریال «خوشنام» همچنان ادامه دارد و راستش به دلیل برخی اتفاقات خوب در این سریال نمی‌توان آن را یک «شکست» بدانیم اما قطعا سریال نجف‌زاده جزو بهترین‌های رمضانی سیما در سال‌های اخیر هم جای نمی‌گیرد.
«ازسرنوشت»؛ سرنوشت مبهم!
رمضان چند سال پیش بود که شبکه دو پیرو سیاست‌هایش در حوزه خانواده به سمت ساخت سریال‌های موضوعی رفت. «از سرنوشت» یکی از همین سریال‌ها بود. محمدرضا خردمندان که از کارگردانان جوان سینماست پشت دوربین این مجموعه قرار گرفت. شخصیت‌های اصلی قصه این سریال همه نوجوان بودند. دارا حیایی-پسر امین حیایی- نقش اصلی این سریال را به عهده گرفت.
«از سرنوشت» در هنگام پخش با وضعیت مبهمی روبه‌رو بود. از طرفی، به واسطه افت مخاطب شبکه دو و فضای این سریال، به نظر می‌رسید که این مجموعه با استقبال زیادی روبه‌رو نشده است اما از سوی دیگر، سازندگان این مجموعه با استناد به آمارهایی-ازجمله بازدید تلوبیون- مدعی شدند این سریال مخاطبان بسیاری دارد و با موفقیت همراه
شده است. از آنجایی که اصولا آمار و اطلاعات در رسانه‌های ما آن‌قدرها شفاف نیست و نمی‌توان به‌طور مطلق به آن‌ها تکیه کرد بهتر است میزان مخاطب «ازسرنوشت» را درنظر نگیریم. هرچه بود به‌هرحال این سریال جوانانه به فصل‌های دو و سه هم رسید و توانست این مسیر را ادامه دهد. به نظر می‌رسد استمرار ساخت «از سرنوشت» را باید در مسائلی فراتر از متر و معیارهای مرسوم دانست. شاید علاقه مدیران یا چیزهای دیگر... . اما از چندماه پیش خبر ساخت فصل چهارم «ازسرنوشت» هم در خروجی رسانهها قرار گرفت. همزمان با اتمام ماه رمضان، ادامه پخش سریال «از سرنوشت ۴» از شنبه تا چهارشنبه خواهد بود و پنجشنبه‌ها خلاصه هفتگی این سریال روی آنتن شبکه دو می‌رود.
سریال «از سرنوشت ۴» به کارگردانی محمدرضا خردمندان و تهیه‌کنندگی اکبر تحویلیان، در ۴۸قسمت تهیه و تولید شد. این سریال ملودرامی عاشقانه است که در فصل چهارم به تولید دانش‌بنیان و تلاش نخبگان کشور برای خودکفایی علمی می‌پردازد. دارا حیایی، کیسان دیباج، فاطیما بهارمست، مونا کرمی و مهدیس توکلی در کنار مجید واشقانی، حسین پاکدل، لیلا بلوکات، رضا داودنژاد، ساناز سعیدی، سیدمهرداد ضیایی، نگین صدق‌گویا، سولماز غنی، مائده طهماسبی، رضا بنفشه‌خواه، شاهو رستمی، مسعود انتظاری و محمدصادق ملک بازیگران فصل چهارم این سریال هستند. در این فصل، سه بازیگر جدید مهران میری، فرهنگ زرگرباشی و متین طاهری‌نیا معرفی شدند. به نظر می‌رسد عنوان «دانش‌بنیان» این روزها برای مدیران فرهنگی بسیار جذاب است و با این کلیدواژه محصولات متعددی در آینده ساخته شود.
«نجلا 2»؛ چند نکته از یک سریال قابل احترام
دو سال پیش بود که خیراله تقیانی‌پور سریال «نجلا» را به تهیه‌کنندگی سعید سعدی ساخت. این اولین سریال تقیانی‌پور بود. قصه سریال نجلا در سال۱۳۵۸ می‌گذرد و دختری به یک پسر عاشق در آن اوضاع آشفته و ناامنی‌ها وعده‌ای می‌دهد که طی آن اگر پسر بتواند او را از مرز ایران و عراق رد کند و به زیارت اربعین برسد، در قبال عشقش به او پاسخ مثبت می‌دهد، اما همه این‌ها در طول مسیر دستخوش اتفاق‌هایی می‌شود. در فصل اول سارا رسول‌زاده و در فصل دوم محیا دهقانی نقش نجلا را ایفا کرد. «نجلا» توانست از انتظارها فراتر برود و یک سریال دوست‌داشتنی را به آنتن شبکه سه روانه کند. هرچند که فیلمنامه آن
فراز و فرود محسوسی داشت و بخش پایانی سریال دچار سیر نزولی در کیفیت شد اما نهایتا فصل اول «نجلا» قطعا یک موفقیت برای شبکه سه بود. از مدتی بعد و طبق روال مرسوم تلویزیون اعلام شد که به‌دلیل موفقیت «نجلا»، فصل بعدی‌اش هم ساخته خواهد شد اما حرفی از ماه رمضان نبود. «نجلا» با قصه‌ای پرشخصیت و پرموقعیت در فصل دو پیش رفت. به نظر می‌رسید که در جاهایی لقمه بزرگی است. این میزان اتفاق تاریخی، اجتماعی و عشقی برای جای دادن در یک سریال کار به‌شدتی سختی است. آن هم اگر در بستر اولین ماه‌های جنگ باشد. آن هم اگر قرار باشد در عراق و ایران، در خانه و زندان و در صحنه نبرد روایت شود. از ژنرال نفوذی تا نیروهای مقاومت خرمشهر و هزار و یک شخصیت و موقعیت دیگر در «نجلا 2» جای گرفت. شاید بزرگ‌ترین ایراد فصل دوم این سریال دوست‌داشتنی همین بود. شاید بهتر بود این سریال در سایزی کوچک‌تر طراحی می‌شد. به یاد بیاورید که چند قسمت این مجموعه که در نوروز پخش می‌شد با ریتمی بسیار کند و در زندان عراق روایت می‌شد. متاسفانه «نجلا» هم دقیقا به همان مشکل «خوشنام» مبتلاست؛ دادوبیداد بی‌جهت در سریال واقعا گوش را آزار می‌دهد. شاید هم سازندگان خواسته‌اند با این سروصداها درام بهتر شکل بگیرد(!) البته این جدای از موارد تاریخی است که احتمالا درباره «نجلا» مورد نقد و ایراد باشد؛ البته با تمام این اوصاف و به‌دلیل وضعیت نابسامان سیما در حوزه سریال‌سازی، باید گفت که فصل دوم «نجلا»، حتی با تمام ضعف‌هایش تاحدودی مخاطب را همراه می‌کند. رفتار بدمن‌هایش که عینا مثل فیلم‌های هندی است و همیشه از یک گوشه و پشت دیوار خنده شیطانی می‌کنند، مربع عشقی که می‌رفت شکل بگیرد و چند مساله دیگر در فصل دوم «نجلا» موجب ضعف این سریال شده است.
پربیننده‌ترین برنامه‌ها
نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما نشان می‌دهد ۲۶.۶درصد مردم مخاطب برنامه‌های افطار هستند. نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما پیرامون برنامه‌های سیما در رمضان۱۴۰۱ نشان می‌دهد ۲۶.۶درصد، مخاطب برنامه‌های افطار و ۱۷.۴درصد مخاطب برنامه‌های سحر تلویزیون هستند. از میان برنامه‌های افطار سیما، «زندگی پس از زندگی» با ۱۴درصد بیننده و ۸۹.۷درصد رضایت زیاد در صدر برنامه‌های پرمخاطب افطار سیمای رسانه ملی قرار دارد.
ویژه‌برنامه‌های افطاری مراکز استانی با ۹.۵درصد در رتبه دوم قرار دارد. برنامه «مثل ماه» از شبکه سه سیما با ۹درصد، «دعوت» از شبکه یک سیما با ۷.۷درصد، «ضیافت» از شبکه قرآن و معارف سیما با ۵.۳درصد، «آدم‌های خوب شهر» از شبکه دو سیما با ۴.۲درصد، «شهرزیبا» از شبکه پنج سیما با ۳.۲درصد، «بی‌انتها» از شبکه نسیم با ۲.۷درصد، «ماه ماه» از شبکه سلامت با ۲.۶درصد، «چشمه» از شبکه افق با ۱.۵درصد و «سر قرار» از شبکه امید با ۰.۸درصد بیننده در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
از میان برنامه‌های سحر سیما نیز، ویژه‌برنامه‌های استانی با ۱۰.۶درصد مخاطب و ۷۴.۵درصد رضایت زیاد در صدر قرار دارد. برنامه «ماه خدا» از شبکه یک سیما با ۷.۳درصد، «ماه من» از شبکه سه سیما با ۵.۸درصد، «به افق بهشت» از شبکه دوی سیما با ۳.۲درصد، «مهمان خدا» از شبکه قرآن و معارف سیما با ۳.۱درصد، «به وقت سحر» از شبکه افق با ۱.۹درصد، «قرار بهشت» از شبکه پنج سیما با ۱.۸درصد، «سحوری» از شبکه چهار سیما با ۱.۳درصد و «نوسفران» از شبکه امید با ۱.۳درصد بیننده در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بر همین اساس، ۲۹.۸درصد از مخاطبان بیننده برنامه‌های ترتیل‌خوانی قرآن کریم از شبکه‌های سیما بوده‌اند که ۱۳.۱درصد این ترتیل‌خوانی‌ها را از شبکه سه پیگیری کرده‌اند. ۲۹درصد مخاطبان نیز شاهد سخنرانی‌های مذهبی سیما بوده‌اند که ۱۲.۹درصد آن‌ها از شبکه سه پیگیر سخنرانی‌ها بوده‌اند. ۲۶.۱درصد هم برنامه‌های مناجات‌خوانی را دیده‌اند که ۹.۴درصد از آن‌ها، از شبکه سه این مناجات‌خوانی‌ها را مشاهده کرده‌اند.
ایده و اعتماد
راستش حکم و قضاوت کلی برای مجموعه سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیون در فصل‌هایی مثل نوروز و رمضان سخت و تاحدی ناشدنی است. تصمیم‌گیران مشکلات خودشان را دارند و البته مخاطب هم سخت‌پسندتر از گذشته شده است. امروز با تعدد بستر تماشای محتوای سرگرمی طرفیم. اینترنت، ماهواره، پلتفرم‌ها و... همه با قدرت در مسیر جذب بیش‌تر مخاطبان هستند اما در مقابل تلویزیون در سال‌های اخیر به‌دلیل مشکلات مالی، تصمیم‌های سلیقه‌ای و البته برخی ممیزی و محدودیت‌ها بخشی از سرمایه هنری‌اش را ازدست داده است. این به این معناست که سازندگان آثار دارای جایگاه گذشته نیستند و محصول‌شان کیفیت قبل را نخواهد داشت؛ البته این یک حکم کلی نیست. حتی دو سریال «خوشنام» و «از سرنوشت» را نمی‌توان شکست‌خورده دانست اما یقینا به موفقیت کامل هم نرسیده‌اند. اما درعین‌حال باید امسال برگ برنده تلویزیون را فصل جدید «زندگی پس از زندگی» بدانیم. این برنامه نشان داد که اگر ایده و پژوهش درستی در میان باشد، حتی شبکه چهار هم می‌تواند در لحظات افطار برنامه موفقی تولید کند که نه‌تنها از بستر سیما که حتی در فضای مجازی هم سروصدای زیادی کند. پس مساله امروز تلویزیون هنرمندان، ایده‌ها و اعتماد مدیران است.
ارسال نظر