بازی با کارت اتم

اظهارات اخیر کمال خرازی، درباره توانایی‌ ساخت «بمب هسته‌ای» که در رسانه‌های جهانی بازتاب زیادی یافت، بیشتر به آن معنی تعبیر شد که ایران دیگر به توافق بازنمی‌گردد و مسیر هسته‌ای شدن را پیش گرفته است. رییس شورای راهبردی روابط خارجی در مصاحبه با تلویزیون الجزیره قطر به‌طور تلویحی به دستیابی به اورانیوم غنی‌شده ۹۰درصد اشاره کرد و از آمادگی ایران برای حمله به عمق رژیم‌صهیونیستى پرده برداشت.
اما آیا سخنان خرازی که بازتابی از سیاست ایران است، به معنای «خروج ایران از مذاکره» و رفتن در مسیر دستیابی به «بعد غیرصلح‌آمیز هسته‌ای» است؟
مصاحبه خرازی با رسانه قطری، پس از آن صورت گرفت که «جو بایدن»، رییس‌جمهور آمریکا در سفر به سرزمین‌های اشغالی و در مصاحبه با شبکه تلویزیونی۱۲ رژیم‌صهیونیستی در رویکردی خصمانه «متوسل شدن به گزینه نظامی علیه ایران» را بعید ندانست. این اظهارات بایدن در حالی است که دولت بایدن همواره و حتی قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری دم از مذاکره با ایران و بازگشت به برجام می‌زد و این برای نخستین‌بار بود که از امکان حمله نظامی به ایران سخن می‌گفت، آن‌هم در سرزمین‌های اشغالی و در میان سردمداران رژیمی که در جنگ علنی با ایران هستند؛ سخنانی که نیازمند به عکس‌العمل و واکنش صریح ایران بود؛ بنابراین اظهارات خرازی را درواقع باید واکنش به سخنان بایدن تلقی کرد تا نقطه پایانی باشد بر تهدیدها.
ایران هرچند به دنبال دستیابی به بعد غیرصلح‌آمیز هسته‌ای نیست اما طبق هیچ قرارداد و تفاهم‌نامه‌ای از توان و امکان دستیابی به آن منع نشده است، یعنی می‌تواند توانایی‌های خود را تا آستانه ساخت بمب افزایش دهد اما اقدامی برای ساخت آن نکند. از سوی دیگر، برای غنی‌سازی نه در عدم اشاعه و نه توافقات پادمانی منعی برای آن وجود ندارد و غنی‌سازی نیز در توافق 2015 به‌عنوان یک حق برای ایران پذیرفته شده است.
اگر بیش از این، ایران در آستانه ساخت بمب اتمی قرار می‌گرفت، شاید شاهد هزینه‌ها و فشارهایی نبودیم که در چند سال اخیر ازسوی آمریکا و غرب به ایران تحمیل شده است. ابزاری که همواره می‌توانست به‌عنوان اهرمی بازدارنده در برابر اقدامات خصمانه و افزایش و تسری تحریم‌ها به حوزه‌های غیرهسته‌ای عمل کند و امروز به‌جای آنکه برای رفع تحریم‌ها مذاکره کنیم به‌دنبال گرفتن امتیاز بزرگ‌تر از طرف‌های مقابل بودیم.
اما، سخنان خرازی در بعد «مذاکرات هسته‌ای» نیز قابل تحلیل است. مواضع جدیدی که ازسوی رییس‌جمهور آمریکا مطرح می‌شود، هرگونه «توازن» در مذاکره را به هم می‌زند و امکان یک مذاکره برابر و برد - برد را از ایران می‌ستاند؛ بنابراین این اظهارات خرازی نه‌تنها ضد مذاکرات نیست، بلکه برای ایجاد توازن و دست پر ایران در مذاکرات است. ایران باید امکان‌ها و راه‌های رسیدن به توافق پایدار را تقویت کند؛ توافقی که بتواند حداقل منافع اقتصادی‌اش را تامین کند که نشست تهران، ادامه مذاکرات با عربستان و ارتقای سطح دیپلماتیک با کشورهای عربی بوده که همه این رویدادهایی که بعد از سفر بایدن به منطقه رخ داده است، می‌تواند قدرت مانور ایران را در مذاکرات هسته‌ای افزایش دهد؛ اهرم‌هایی که خود بزرگ‌ترین تضمین برای هر نوع توافق خواهد بود.
همچنانکه سخنگوی کاخ سفید هم‌زمان با سفر رؤسای جمهور روسیه و ترکیه به تهران و برگزاری نشست روند آستانه «دیپلماسی را مؤثرترین و پایدارترین روش» برای مهار برنامه هسته‌ای ایران دانست؛ حال آن‌که بایدن پیش از سفر به منطقه طی مقاله‌اش در واشنگتن‌پست مدعی انزوای ایران شده بود.